05
jan
Het roer moet om
De wind steekt op
De zeilen hoog
De koers verlegd
De ruimte om ons heen wordt kleiner
Wij zijn gevangen in onszelf
Ramen open voor ons denken
Deuren open voor elkaar
Weg met alle vooroordelen
Weg met alle oorlogstaal
Op dit lied van Stef Bos werd ik gewezen tijdens een presentatie die ik onlangs bijwoonde. Ik hoorde het en vond het prachtig, het raakte me. Dit raakte bij mij de juiste snaar in de dynamische tijden die we meemaken. De verkiezingsdebatten beheersten de nieuwszenders en de sociale media. De beloftes, het ‘gebedel’ om stemmen, de felle debatten, de polarisatie, 2030 of 2035, wie wel met wie of juist niet. Het resoneert na in al die gesprekken en overleggen op agrarisch gerelateerde plekken waar ik in de aanloop naar de verkiezingen voor Provinciale Staten bij aanwezig was.
De laatste tijd kostten de gesprekken mij energie. De stemming was gespannen, beladen, moedeloos en emotioneel. Het was zoeken naar de juiste woorden, de juiste toon. Het verbinden, dat me anders zo goed af gaat, was steeds meer een uitdaging.
Ook hier thuis bij ons op de boerderij voelen we de pijn van het kraken van het systeem. Het wegvallen van de derogatie (de uitzonderingsregel dat in bepaalde landen in de Europese Unie, zoals in Nederland, meer dierlijke mest per hectare mag worden uitgereden) zorgt voor irritatie en wrijving bij ons op het bedrijf. Kostbare organische mest moet worden afgevoerd en daar krijg je dan een dikke factuur voor terug. Tegelijkertijd wordt vrij baan gegeven aan de aanvoer van grote hoeveelheden kunstmest.
Het is de kanteling van het landbouwsysteem, denk ik. Stel je een stoel voor die nog even, heel kort, op de punten van zijn poten balanceert, voordat hij onvermijdelijk omkiept. Het moment van rust, schijnbare stilstand en dan….de val. Met als definitie van het kantelpunt: abrupte omslagen in een systeem, waarbij veranderingen zichzelf versterken.
Wat ik zie gebeuren in deze turbulente tijden is dat mensen zich terugtrekken, naar binnen gekeerd raken en stil worden. Of niet meer uit hun bubbel met gelijkgestemden komen. Juist nu is het tijd om te delen, de dialoog aan te gaan, je verplaatsen in de verschillende perspectieven. Niet om de oplossing te vinden, maar dichter bij elkaar te komen staan om samen het roer om te gooien. Zodat je niet alleen de sprong in het diepe te hoeft te wagen, maar elkaar de hand reikt, zodat je elkaar niet kwijt raakt onderweg.
En dan heb je van die bijeenkomsten dat het je wel lukt om je blik weer vooruit gericht te krijgen en dichter bij elkaar te komen. Een bijeenkomst over de toekomst van de agrarische sector in het kader van de serie Panorama Twente 2050, georganiseerd door Pakhuis Oost, Twentse Noabers en mediaplatform TKKR, was er zo een. Ik mocht als inleider de ongeveer 50 gasten, die waren toegestroomd. meenemen in mijn toekomstperspectief. Het allermooiste van de avond waren de twee jonge Twentse boerinnen, Merel en Merle, die er ondanks alles, 100 procent voor kiezen om de boerderij van hun ouders over te nemen. We hoorden hun motivatie en perspectief waarom ze de keuze gemaakt hebben om in het bedrijf te stappen. Wat een powervrouwen!
Het was een prachtige avond waar ruimte was voor elkaars denken, waar plek was voor elke vraag, Hier krijg ik nou energie van.