05
jan
Ik wil graag nog even wegblijven na de onrust rondom de nieuwe verkiezingen. Het is in mijn ogen allemaal vertraging en verstoring van de grote opgaves waar stevige keuzes op moeten worden gemaakt. Enig advies zou kunnen zijn, wie acht jij in staat om echt keuzes te durven maken voor de toekomst? Of ze nu leuk zijn of niet, ze moeten gemaakt worden.
En dan kun je nog zo’n mooi verkiezingsprogramma hebben, uiteindelijk zul je altijd (als je als partij een echte bijdrage wil leveren aan de democratie) een compromis moeten sluiten, want ik verwacht nog steeds niet dat we een partij krijgen die zo groot is dat ze een meerderheid halen van alle zetels in de Tweede Kamer.
Juiste keuze
Het betekent nog steeds niet dat we kunnen en moeten wachten totdat de politiek de keuzes gaat maken. We kunnen door onze oogharen echt wel zien welke richting we heen gaan. Maar hoe kun je nu in al die onzekerheden en in de toekomst de juiste keuze maken? Dat vind ik echt een hele lastige. Wat ik thuis bij ons aan de keukentafel merk is dat het bespreken van verschillende scenario’s en uitgangspunten, zonder enige beperkingen ons helpt om toch een aantal keuzes te maken.
Afgelopen week werd ik daar nog een keer door bevestigd door een presentatie van John Rich, directeur van MHP, het grootste pluimveeproductie- en procesbedrijf en een van de grootste graanproducenten van Europa gevestigd in de Oekraïne. Ik was uitgenodigd om te spreken op een groot Feed-event in Wenen en ik kon op deze manier aanschuiven bij de presentatie van dhr. Rich. Hij liet met statistieken en verhalen de impact van de oorlog in de Oekraïne zien in zijn presentatie.
Plek kennen
Natuurlijk ken je de beelden van de televisie, volg je de impact van de landbouw via de vakpers en voelen we zelf ook de impact van de oorlog aan de energieprijzen, voedselprijzen en onstabielere wereldhandel. Maar als je daar zit en iemand die onderneemt in het land zelf kun je niet anders dan je plek kennen en je handen dicht knijpen voor het feit dat jouw bedrijf, woning, gezin in veiligheid leeft en staat hier in Nederland.
Ongelooflijk zijn de tipjes van de sluier die hij oplicht als hij een doorkijkje geeft naar hoe het dagelijkse leven er daar uit ziet. Zijn voorspelling, voor 2024 wordt de agrarische impact nog veel groter, want op dit moment hebben de familiebedrijven in Oekraïne geen toegang tot financiering en liquiditeit en kunnen het zaaigoed voor 2024 niet inkopen, wat dus ook niet de grond in gaat. 70 tot 80 procent van de boeren in Oekraïne bestaat uit kleinschalige familiebedrijven. Er was ook een mogelijkheid voor het stellen van vragen.
Plan Z
Ik wilde wel graag weten hoe je je als bedrijf kunt voorbereiden op zulke extreem veranderende omstandigheden. Zonder dat we ons natuurlijk willen voorbereiden op een oorlog. Zijn antwoord was; maak een plan B voor je bedrijf, en een plan C en ook een plan D en bespreek ook een plan Z. Hou het onmogelijke voor mogelijk en bespreek de scenario’s hoe je je bedrijf daarop kunt inrichten. Met nog een laatste uitbrander, produceer in een regionale keten met een globale strategie, zo maak je je voedselvoorziening veerkrachtig.
Een klein beetje hebben we daar natuurlijk van kunnen meemaken tijdens de coronacrisis. Maar mijns inziens is dat we in een bijzonderder tijd leven waar wat we voor ‘normaal’ aannemen wel niet meer zo normaal zal zijn in de toekomst. En dat het hollen van crisis naar crisis een strategie moet worden in onze bedrijfsvoeringen. De grootste onzekere factor waar wij als boeren op dit moment mee worstelen zijn op dit moment in welk tempo de plannen van de overheid vastgesteld en uitgevoerd gaan worden.
Derogatie
Maar ook de het verlies van derogatie wat een stille sluipmoordenaar lijkt te gaan worden. Wij zijn bezig met nieuwe plannen en investeringen hier thuis. Waarbij we de inputs die we gebruiken voor onze bedrijfsvoering onder de loep nemen, kunnen we ze ook weglaten? Misschien zijn ze in de toekomst wel niet meer beschikbaar, of komen de leveringen onder druk te staan omdat er geopolitieke spanningen heersen. Het energienet piept en kraakt wat als energie niet meer zo standaard geleverd gaat worden, hoe lossen we dat dan op? Wat is ons gebruik van fossiele brandstoffen? En kunnen we ook met minder? Hoe kunnen wij onze duurzaamheidsinspanningen bekostigen?
En dan merk je dat het spannend wordt en keuzes soms lastig zijn, niet lukken of pijn doen. Maar het helpt ons enorm als we dit delen met elkaar en ook met anderen. Antwoorden hebben we ook niet allemaal en een aantal scenario’s hebben we liever dan andere scenario’s. Maar ik denk dat het goed is dat je ze op tafel legt en je keuzes van de toekomst laat afhangen van misschien ook wel een keuze naar plan B of C of toch misschien plan D. Hoeveel verschillende scenario’s liggen er bij jou op de keukentafel?
Heleen Lansink-Marissen